Aktor ciągle niezłomny

WSPOMNIENIE

Ryszard Cieślak będzie miał tablice w rodzinnym mieście

Ryszard Cieślak, gdyby żył, świętowałby w tym roku 70. urodziny. Podczas 47. Kaliskich Spotkań Teatralnych, w Teatrze im. Wojciecha Bogusławskiego zostanie odsłonięta tablica upamiętniająca fakt, ze ten wybitny aktor urodził się nad Prosną.

„Śmierć Ryszarda Cieślaka w rodzinnym kraju przeszła prawie bez echa, z czego można by wnioskować, że umarł w niestosownej dla nas chwili. Nazywał się Ryszard Cieślak. Niezwykłość i wspaniałość jego sztuki polegała na tym, że na drodze, którą wybrał i w tym, co czynił, doszedł do kresu i do spełnienia. A jego dramat, jeżeli godzi się wspomnieć także o dramacie, którego istnieniu wolno nam ledwie domniemywać, polegał może na tym, albo także na tym, że spełnienie osiągnął wcześniej - wiele lat przed śmiercią. Był niewątpliwie protagonistą zespołu Grotowskiego i z nim przeszedł tę drogę, na którą Grotowski wkroczył jeszcze przed upływem lat sześćdziesiątych, a więc jeszcze w obrębie teatru przedstawień. Obaj razem pozostaną już w historii teatru nierozłączni w tym, co stanowi ich wspólne dzieło.” Tak o Cieślaku po śmierci na łamach „Odry” pisał Józef Kelera.

Ryszard Cieślak urodził się 9 marca 1937 w Kaliszu. Ukończył słynne kaliskie Liceum Ogólnokształcącego im. Adama Asnyka. Koledzy mówili na niego „Śliwa”. Rozpoczął studia na politechnice najpierw w Łodzi a potem w Krakowie. Szybko jednak wsiąknął w teatr. W 1957 Cieślak przerwał studia na Politechnice Krakowskiej, aby przygotować się do egzaminów wstępnych do Akademii Medycznej, gdzie zamierzał studiować psychiatrię. Ponieważ wcześniej odbywały się egzaminy na studia aktorskie w PWST im. L. Solskiego w Krakowie, Cieślak przystąpił do nich i zdał je pomyślnie, ale przyjęty został na Wydział Lalkarski. Tam poznał Jerzego Grotowskiego. Po szkole trafił do Teatru 13 Rzędów w Opolu, gdzie grał w „Kordianie”, „Akropolis”, „Tragicznych dziejach doktora Fausta”, „Studium o Hamlecie”. Po zmianie nazwy teatru i przenosinach do Wrocławia stworzył swoje największe, obrosłe już legendą, kreacje aktorskie w „Księciu Niezłomnym” i „Apocalypsis cum figuris”.

W latach 70. był kolejno współtwórcą następujących przedsięwzięć parateatralnych: „Święto” (określane także jako „Special Project”), „UL”, „Otwarcia”, „Acting Search”. W roku 1981 pod kierunkiem Cieślaka powstało w Teatrze Laboratorium przedstawienie „Thanatos Polski. Inkantacje”.

W 1981 roku Cieślak wyjechał z Polski i rozpoczął samodzielna karierę, reżyserował, prowadził staże i grał w „Mahabharacie” u Peetera Brooka. Na początku 1990 zrealizował „Popielec” w Nowym Jorku. Zmarł w Houston, 15 czerwca 1990 na chorobę nowotworową. Kilka miesięcy później jego prochy pochowano na cmentarzu osobowickim we Wrocławiu.

Program

Odsłonięcie tablicy pamiątkowej poświęconej Ryszardowi Cieślakowi (słowo o Ryszardzie Cieślaku wygłosi podczas uroczystości prof. dr hab. Janusz Degler)

Teatr im. Wojciecha Bogusławskiego

6 maja, godzina 18.30

Prezentacja najnowszych publikacji Instytutu im. Jerzego Grotowskiego: „Misterium zgrozy i urzeczenia. Przedstawienia Jerzego Grotowskiego i Teatru Laboratorium”, Jerzy Grotowski, „Ku teatrowi ubogiemu”.

gdzie: Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu (sala kinowa)

 Kiedy: 8 maja, godzina 10.30

Prezentacja rekonstrukcji audiowizualnej spektaklu „Książę Niezłomny” (1965) Teatru Laboratorium, przygotowanej na Uniwersytecie „La Sapienza” w Rzymie.

gdzie: Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu (sala kinowa)

kiedy: 8 maja, godzina 11.30

Prezentacja filmu dokumentalnego „Aktor całkowity”. Wspomnienie o Ryszardzie Cieślaku, realizacja: Krzysztof Domagalik, Telewizja Polska, Warszawa 1994

gdzie: Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu (sala kinowa)

kiedy: 8 maja, godzina 13

Nie tylko o Cieślaku, czyli uwag kilka o współczesnej sztuce aktorskiej - spotkanie z reżyser Aliną Obidniak Centrum Kultury i Sztuki w Kaliszu (sala Studio)

kiedy: 9 maja, godzina 10

 Przedstawienie Teatru ZAR, „Ewangelie dzieciństwa”. Po spektaklu spotkanie na temat przedsięwzięć parateatralnych Grotowskiego i Cieślaka w Brzezince

gdzie: Leśna baza Instytutu im. Jerzego Grotowskiego w Brzezince koło Oleśnicy

 kiedy 10 maja, godzina 19 (wyjazd sprzed kaliskiego teatru o godzinie 17)

Stefan Drajewski, Głos Wielkopolski, piątek 4 maja 2007